Noel Baba'nın kökenleri, yaklaşık 1.700 yıl öncesine, MS 280 civarında Patara'da (günümüz Türkiye'si) doğan bir rahip olan Aziz Nikolas'a dayanır. Aziz Nikolas, sadece dini hayatı ile değil, aynı zamanda fakirlere yardım etmesi ve iyilikleri ile de ünlüydü. Birçok halk efsanesine ilham kaynağı olan bu figür, özellikle yoksullara yardım etmesi ve sağladığı cömert bağışlarla tanınır. Bu yazıda, Aziz Nikolas'ın hayatını, gelişen gelenekleri ve zamanla nasıl küresel bir ikon haline geldiğini keşfedeceğiz.
Aziz Nikolas'ın hayatı ve iyilikleri
Aziz Nikolas, ailesinden miras kalan tüm servetini terk ederek fakirlerle, hasta ve zor durumda olanlarla ilgilenmeye başlamıştır. En bilinen efsanesi ise, üç fakir kız kardeşi, babalarının onları köleliğe ya da fuhuşa satmaya niyetlenmesinin önüne geçerek onlara birer çeyiz vererek evlenmelerini sağlamasıdır. Bu büyük iyiliği, Aziz Nikolas'ı, özellikle çocukların ve denizcilerin koruyucusu olarak tanıtmıştır.
Saint Nicholas’tan Santa Claus’a yolculuk
Aziz Nikolas'ın popülaritesi zamanla büyüyerek, onun adı Hollanda'da Sinter Klaas’a dönüştü. 18. yüzyılın sonlarına doğru, 1773-1774 yıllarında New York'taki bir gazete, Hollandalı ailelerin Aziz Nikolas’ın ölüm yıl dönümünü kutlamak için bir araya geldiklerini bildirmiştir. Bu kutlamalar, Sinter Klaas figürünü Amerika'ya taşımıştır.
Sinter Klaas’ın Amerikan popüler kültürüne nasıl girdi?
Sinter Klaas, 1800'lerin başında John Pintard’ın katkılarıyla daha geniş kitlelere ulaşmıştır. Pintard, New York Tarihsel Derneği’nin yıllık toplantısında, Aziz Nikolas’a ait ahşap oymalar dağıtmış ve bu oymalar, bugün bildiğimiz Santa Claus imajına dair ilk işaretleri taşımaktadır. 1809’da Washington Irving, Sinter Klaas’ı New York'un koruyucu azizi olarak tanıtarak, bu figürün halk arasında daha çok tanınmasına yardımcı olmuştur.
"Santa Claus" adı nasıl doğdu?
Sinter Klaas'ın ismi zamanla, Amerikan halkı arasında Santa Claus’a dönüşmüştür. Bu yeni isim, Aziz Nikolas'ın Hollanda’daki isminin Amerikan versiyonuydu. Santa Claus’un figürü, 19. yüzyıl boyunca sürekli evrim geçirmiş ve popülerleşmiştir. 1822’de Clement Clarke Moore’un "Twas the Night Before Christmas" şiiri, Santa Claus’u "neşeli, tombul bir elf" olarak tanımlayarak, bugünkü Santa figürünün temelini atmıştır.
Modern Santa Claus'un doğuşu: Thomas Nast’ın çizimleri
1881’de politik karikatürist Thomas Nast, Moore’un şiirinden ilham alarak ilk modern Santa Claus tasvirini çizmiştir. Bu karikatür, Santa Claus’u beyaz sakallı, kırmızı ceketli ve torbasında hediyelerle betimleyerek, bugünkü Santa imajını pekiştirmiştir. Nast ayrıca, Santa Claus’un Kuzey Kutbu'ndaki atölyesini, elvesi ve eşi Mrs. Claus’u da eklemiştir.
Noel Baba dünyada nasıl kutlanır?
Dünyanın dört bir yanında Noel Baba’nın benzer figürleri bulunmaktadır. Almanya ve İsviçre’de Christkind (Hristiyan Çocuk) adı verilen melek benzeri bir figür, Noel hediyelerini dağıtırken, İngiltere'de Father Christmas geleneksel olarak çocukların çoraplarını doldurur. Fransa'da Père Noël, çocukların ayakkabılarına hediyeler bırakırken, İtalya’da La Befana adlı bir cadı, yılbaşı gecesi süpürgesiyle çocuklara hediye götürür.
Rudolph: Kırmızı burunlu ren geyiği
1939’da Robert L. May, Montgomery Ward mağazası için yazdığı şiirle, Rudolph’un hikayesini tanıtmıştır. Başta dışlanan ve alay edilen bu kırmızı burunlu geyik, bir yılbaşı gecesi sis nedeniyle Santa'nın yolunu aydınlatan kahraman olur. Bu hikaye, hızla popülerleşmiş ve Rudolph’un şarkısı 1949 yılında büyük bir hit yapmıştır.