Abdülkadir Geylani, Kadiriye tarikatının kurucusu olarak tasavvufun yayılmasında önemli rol oynamış; eserleri, vaazları ve etkileyici kişiliğiyle anılmıştır. Abdülkadir Geylani kimdir? Nerede doğdu? Kaç yaşında vefat etti?
Abdülkadir Geylani kimdir?
Abdülkadir Geylani, 1077 yılında Büyük Selçuklu Devleti döneminde günümüz İran’ının Gilan bölgesinde doğmuş, İslam dünyasında önemli bir yere sahip olan mutasavvıf, âlim ve Kadiriye tarikatının kurucusudur. Hem Sünni Hanbeli mezhebine mensup bir fakih hem de tasavvuf alanında derin etkiler bırakmış bir düşünürdür. "Gavs-ül-A'zam" (En Büyük Yardımcı), "Kutb-i Rabbani" (İlahi Kutup) gibi lakaplarla anılmıştır. Peygamber soyundan geldiği kabul edilmekte, bu nedenle Seyyid ve Şerif unvanlarıyla da tanınmaktadır.
Hayatı
Geylânî, tasavvuf ve fıkıh ilimleri üzerine eğitim almak üzere genç yaşta Bağdat’a gitti. Burada dönemin önemli âlimlerinden hadis, fıkıh ve tasavvuf dersleri aldı. Daha önce Şafii mezhebine mensupken, Hanbeli mezhebinin yaygınlaşmasını sağlamak amacıyla bu mezhebe geçti. Bağdat’ta verdiği vaazlar, dönemin halkı ve alimleri arasında büyük bir yankı uyandırdı. İslam’ı ve tasavvufu herkesin anlayabileceği bir dille anlatarak halkın gönlünde derin izler bıraktı.
Eserleri
Abdülkadir Geylânî'nin eserleri, tasavvufî düşüncelerini ve İslam’ın temel esaslarını içeren hem halk hem de ulema tarafından ilgi gören çalışmalardır. Öne çıkan eserleri şunlardır:
El-Gunye li-Tâlibî Tarîki’l-Hak: Dinî ilimler, ahlak ve tasavvuf üzerine yazılmış kapsamlı bir eser.
El-Fethu’r-Rabbânî ve’l-Feyzü’r-Rahmânî: Geylânî’nin vaazlarından derlenmiş, tasavvufî öğretileri içeren önemli bir kitap.
Fütûhu’l-Gayb: Tasavvuf üzerine derinlemesine açıklamalar içeren bir eser.
Sırrü’l-Esrâr ve Mazharü’l-Envâr: Zikir ve tasavvufun sırlarını konu alan bir risale.
Kadiriye Tarikatı
Abdülkādir Geylânî, kendi adıyla anılan Kadiriye Tarikatının kurucusudur. Bu tarikat, İslam tasavvufunda önemli bir yere sahiptir ve Geylânî’nin öğrencileri ve çocukları vasıtasıyla kısa sürede Orta Doğu, Kuzey Afrika, Anadolu ve Hindistan gibi geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.
Ailesi
Çok sayıda çocuk sahibi olmuş, torunları farklı bölgelerde Kadirî tarikatının yayılmasında önemli rol oynamıştır. Torunları, Kuzey Afrika’da “Şerif”, Anadolu’da ise “Geylânî” olarak tanınır.
Ölümü ve mirası
Abdülkadir Geylani 87 yaşında, 21 Şubat 1166’da Bağdat’ta vefat etti. Cenazesi, Dicle’nin doğu kıyısındaki Babul-Şeyh Medresesi’nde bir türbeye defnedildi. Kabri, Bağdat’taki türbesinde yer almakta ve dünyanın dört bir yanından gelen ziyaretçiler tarafından ziyaret edilmektedir. Abdülkadir Geylani, İslam dünyasında tasavvufun öncülerinden biri olarak kabul edilir. Manevi rehberliği ve öğretileri, yüzyıllardır İslam âleminde etkisini sürdürmektedir.
