Esat Oktay Yıldıran, 12 Eylül Darbesi sonrası Diyarbakır Cezaevi'nde görev alarak işkence iddialarıyla gündeme geldi. 1988'de suikasta uğrayarak hayatını kaybeden Yıldıran, yıllarca tartışmalı bir figür olarak hafızalarda kaldı. Esat Oktay kimdir? Nereli? Kaç yaşında vefat etti?
Esat Oktay Yıldıran kimdir?
Esat Oktay Yıldıran, 15 Şubat 1949'da İzmir'in Buca ilçesinde doğmuş ve 22 Ekim 1988'de İstanbul'un Sancaktepe ilçesinde suikaste uğrayarak hayatını kaybetmiş bir Türk askeridir. Kıbrıs Barış Harekâtı'nda görev alan Yıldıran, 12 Eylül Darbesi sonrasında Diyarbakır Cezaevi'nde iç güvenlik komutanı olarak atanmıştır. Bu görev süresi boyunca işkence yaptığına dair ciddi iddialar bulunmaktadır.
Eğitim ve askerî kariyer
Yıldıran, İzmir'de ilk ve orta öğrenimini tamamladıktan sonra Kara Harp Okulu'na girerek 1970 yılında piyade teğmen olarak mezun oldu. Kıbrıs Barış Harekâtı'na katıldıktan sonra Kara Harp Akademisi'ni bitirdi ve çeşitli askeri görevlerde bulundu. 1980 yılında Diyarbakır Cezaevi'ne atanarak, burada 1981-1983 yılları arasında güvenlik amiri olarak görev yaptı.
Diyarbakır Cezaevi görevi
Yıldıran'ın Diyarbakır Cezaevi'ndeki görev süresi, tutuklulara uygulanan ağır işkencelerle anılmaktadır. Foucault'cu disipliner tekniklerin uygulandığı ve pek çok mahkûmun ölümüne veya sakat kalmasına yol açan olaylar yaşanmıştır. Yıldıran, PKK'nın kurucuları da dahil olmak üzere birçok devrimci tutsakla ilgili sert muameleleriyle tanınmıştır. Ancak bu dönemde yapılan iddialara karşı hiçbir yasal soruşturma açılmamıştır.
Suikast ve ölümü
22 Ekim 1988'de Yıldıran, İstanbul'da halk otobüsüne binerken iki saldırgan tarafından vurularak öldürülmüştür. Suikast, PKK tarafından üstlenilmiş ve Yıldıran, PKK tarafından "Cellat" olarak adlandırılmıştır. Suikastin ardından, Yıldıran Edirnekapı Şehitliği'ne defnedilmiştir.
Tartışmalar ve hatıra
Yıldıran'ın adı zaman zaman kamuoyunda tartışma konusu olmuştur. 2010 yılında, Adalet ve Kalkınma Partisi milletvekillerinin tepkisiyle Yıldıran'ın ismi bir anıttan kaldırılmıştır. 2012'de ise bir gazeteciye hakaret suçundan dolayı oğlu, Rasim Ozan Kütahyalı'ya dava açmıştır. Ayrıca, 2023'te İzmir'deki bir ilkokula adı verilmiş ancak gelen tepkiler üzerine okulun adı değiştirilmiştir.
Popüler kültürdeki yeri
Esat Oktay Yıldıran, 2009 yapımı Bu Kalp Seni Unutur mu? adlı dizide işkenceleriyle ele alınmış, 2015 yapımı Kanlı Postal filminde Mesut Akusta tarafından canlandırılmıştır.
